Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και το νόμο 3842/2010 (αρθρο79) δίνεται η δυνατότητα σε πλειάδα επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών να υπαχθούν προαιρετικά στη διαδικασία του αυτοελέγχου και με αυτό τον τρόπο να περαιώσουν χωρίς φορολογικό έλεγχο και χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση ή με μικρό σχετικά επιπλέον φόρο.

Στην διαδικασία του αυτοελέγχου υπάγονται :

• Οι επιχειρήσεις πώλησης εμπορευμάτων με έσοδα μέχρι 300.000 ευρώ.
• Οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών με έσοδα μέχρι 150.000 ευρώ.
• Οι μεικτές επιχειρήσεις με έσοδα μέχρι 300.000 εφόσον η παροχή υπηρεσίας αντιστοιχεί σε έσοδα μέχρι 150.000 ευρώ.
• Οι ελεύθεροι επαγγελματίες με έσοδα μέχρι 150.000 ευρώ.
• Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν και άλλη παροχή υπηρεσίας με έσοδα συνολικά μέχρι 150.000 ευρώ.
• Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν και εμπορική δραστηριότητα πώλησης αγαθών αν έχουν έσοδα μέχρι 300.000 και εφόσον η παροχή υπηρεσίας είναι μέχρι 150.000 ευρώ.
• Οι επαγγελματίες που νόμιμα δεν τήρησαν βιβλία ανεξάρτητα από τζίρο κατά χρήση.

Η νομική μορφή δεν έχει καμιά σημασία για την υπαγωγή στον αυτοέλεγχο, εκείνο που λαμβάνεται υπόψη είναι το σύνολο των εσόδων. Έτσι μπορούν να υπαχθούν και οι εταιρείες με νομική μορφή Ο.Ε., Ε.Ε., Ε.Π.Ε. και Α.Ε..

Η διαδικασία υπαγωγής σε αυτοέλεγχο μπορεί να γίνει και ηλεκτρονικά μέσω του Taxisnet κατά την ηλεκτρονική υποβολή του εντύπου Ε3, συμπληρώνοντας τον πινάκας 10, εφόσον δεν προκύπτει ποσό ΦΠΑ για καταβολή λόγω αύξησης των ακαθάριστων εσόδων από την διαδικασία του αυτοελέγχου.

Εισοδήματα τα οποία δεν σχετίζονται με την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας της επιχείρησης και του επαγγελματία, όπως εισοδήματα από ενοίκια, κινητές αξίες, γεωργικά εισοδήματα κλπ. Δεν αποτελούν αντικείμενο του αυτοελέγχου και εξακολουθεί να υφίσταται η διαδικασία υπαγωγής τους σε τακτικό ή εκτακτο έλεγχο.

Στην διαδικασία αυτοελέγχου δεν υπάγονται:

• Όσοι δεν τήρησαν βιβλία αν και έπρεπε ή τήρησαν βιβλία κατηγορίας κατώτερης αυτής που έπρεπε να τηρήσουν.
• Όσοι έχουν παραβάσεις του Κ.Β.Σ που έχουν ως συνέπεια την απόρριψη των βιβλίων ή προκύπτει ανεπάρκεια, ανακρίβεια σε αυτά.
• Όσοι έχουν παραβάσεις μη επίδειξης βιβλίων ή στοιχείων.
• Όσοι οι δηλώσεις τους δεν υποβάλλονται εμπρόθεσμα. Σε ότι αφόρα το ΦΠΑ λαμβάνεται υπόψη η εκκαθαριστική.
• Δηλώσεις που είναι εμπρόθεσμες αλλά ανακριβείς. Ενδεικτικά οι ανακρίβειες μπορούν να αφορούν λάθος υπολογισμό των λογιστικών κερδών, λάθος μεταφορά των ακαθάριστων εσόδων, ανακριβείς δηλώσεις ΦΠΑ ή λανθασμένος συντελεστής καθαρού κέρδους.
• Όσοι υποβάλλουν δηλώσεις με επιφύλαξη.
• Επιτηδευματίες για τους οποίους υπάρχουν κατασχεθέντα ανεπίσημα βιβλία και στοιχειά.
• Οι επιχειρήσεις που απασχολούνται με την ανέγερση και πώληση οικοδομών.
• Οι επιχειρήσεις που υπάγονται στο ειδικό καθεστώς φορολογίας πλοίων για τη δραστηριότητα της εκμετάλλευσης του πλοίου.
• Οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που δεν τήρησαν βιβλία, αν και είχαν σχετική υποχρέωση.
• Δηλώσεις που αφορούν διαχειριστικές περιόδους στις οποίες υπάρχει ανέγερση ή απόκτηση κτιριακών εγκαταστάσεων της επιχείρησης ή του ελευθέρου επαγγελματία και δεν υπάρχουν ακαθάριστα έσοδα
• Δηλώσεις που αφορούν διαχειριστικές περιόδους κατά τις οποίες οι απαλλασσόμενες πράξεις με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου εισροών (αγορών και εξόδων) ΦΠΑ ανέρχεται τουλάχιστον στο 60% των συνολικών ακαθάριστων εσόδων
• Δεν υπάγονται επίσης οι πιο κάτω επιχειρήσεις μόνον όταν προσδιορίζουν εξωλογιστικά τα κέρδη τους (ειδικό καθεστώς φορολογίας):
  • Οι επιχειρήσεις που απασχολούνται με την εργοληπτική κατασκευή δημόσιων ή ιδιωτικών τεχνικών έργων ή την εκτέλεση μηχανολογικών και ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων.
  • Οι γεωργικές επιχειρήσεις
  • Οι επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται αυτοκίνητα δημόσιας χρήσης
  • Οι επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων επιπλωμένων δωματίων, επιπλωμένων διαμερισμάτων ή κάμπινγκ.
  • Οι πλανόδιοι λιανοπωλητές και πωλητές λαϊκών αγορών

Όταν αυτοί οι επαγγελματίες (εργολήπτες έργων κλπ.) προσδιορίζουν τα κέρδη τους λογιστικά μπορούν να υπαχθούν στη διαδικασία του αυτοελέγχου για τις διαχειριστικές περιόδους που λήγουν από 31-12-2008 και μετά (ΠΟΛ 1052/2009, Άρθρο 9Ν.3763/2009).

Ποια η διαδικασία για την υπαγωγή στον αυτοέλεγχο.

Για να υπαχθεί μια επιχείρηση σε αυτοέλεγχο πρέπει να υπολογίσει τα φορολογικά κέρδη της με δυο τρόπους:

• τον Λογιστικό σύμφωνα με τα βιβλία και,
• τον εξωλογιστικό βάση του ειδικής διαδικασίας του αυτοελέγχου.

Στην συνέχεια πρέπει να συγκριθούν τα λογιστικά κέρδη με τα εξωλογιστικά και να δηλωθούν για φορολόγηση το μεγαλύτερο ποσό από τα δυο. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκύψει και επιπλέον ΦΠΑ για καταβολή λόγο αύξησης των ακαθάριστων εσόδων από την διαδικασία του αυτοελέγχου.

Συμφέρει ή όχι ο αυτοέλεγχος;

Για να κατανοήσετε καλύτερα αν συμφέρει ή όχι ο αυτοέλεγχος παραθέτουμε το παρακάτω παράδειγμα:

Επαγγελματίας με δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών (δικηγόρος) έχει έσοδα 100.000 ευρώ και συνολικά έξοδα 45.000 ευρώ άρα καθαρά κέρδη 55.000 ευρώ.

Αρχικά θα πρέπει να υπολογιστούν τα φορολογικά κέρδη με τους δυο τρόπους που αναφέραμε:

Λογιστικός προσδιορισμός των κερδών σύμφωνα με τα βιβλία, όπου τα καθαρά κέρδη προκύπτουν από τα βιβλία που τηρήθηκαν αν αφαιρεθούν από τα ακαθάριστα έσοδα τα έξοδα που πραγματοποιήθηκαν μέσα στο έτος.

Εξωλογιστικός προσδιορισμός των κερδών αυτοελέγχου, όπου τα καθαρά κέρδη προκύπτουν από το γινόμενο των μεγαλύτερων ακαθαρίστων εσόδων από αυτά των βιβλίων και των προσδιοριζόμενων με ειδικό τρόπο ακαθάριστων εσόδων του αυτοελέγχου επί τον μοναδικό συντελεστή καθαρού κέρδους (Μεγαλύτερα ακαθάριστα έσοδα Χ ΜΣΚΚ = καθαρά κέρδη). Στην περίπτωση μας ο ΜΣΚΚ είναι 50%.

Διπλός υπολογισμός καθαρών κερδών αυτοελέγχου

Τα καθαρά κέρδη που είναι μεγαλύτερα από τα δυο και αυτά που θα δηλωθούν για τον αυτοέλεγχο είναι τα λογιστικά δηλαδή, κέρδη 55.000 ευρώ.

Από το παραπάνω παράδειγμα προκύπτει ότι ο επαγγελματίας μπορεί να υπαχθεί στην διαδικασία του αυτοελέγχου χωρίς καμία επιπλέον φορολογική επιβάρυνση και με αυτό το τρόπο να αποφύγει τυχόν έλεγχο από τις φορολογικές αρχές.

Ωστόσο, η επιλογή ή όχι του αυτοελέγχου δεν είναι μια απλή υπόθεση και θα πρέπει να εξετάζετε κάθε φορά βάση των ατομικών χαρακτηριστικών της επιχείρησης και του επαγγελματία και να συμβουλεύεστε επαγγελματίες Λογιστές - Φοροτέχνες με εμπειρία και υψηλή επαγγελματική επάρκεια.

Σύμφωνα με εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών για την υπαγωγή σε αυτοέλεγχο είναι υποχρεωτική η υπογραφή από Λογιστή - Φοροτέχνη για επιχειρήσεις με έσοδα πάνω από 100.000 ευρώ, εκτός από επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών όπου το όριο είναι 50.000 ευρώ.